پدیده ی تخم خواری در گله ی طیور و روشهای مبارزه با آن:
تخم خواری در میان مرغ ها معمولاً با یک اشتباه آغاز می گردد! – یک مرغ تصادفاً تخمی را می شکند و زمانیکه از روی کنجکاوی آن را وارسی می کند متوجه می شود که چقدر خوشمزه و مقوی است- و بنابراین آن را حریصانه قورت می دهد! این رفتار به سرعت می تواند در میان گله شیوع یافته و در صورتی که به موقع تصحیح نگردد متوقف نمودن آن کار بسیار مشکلی خواهد بود. این مقاله به شما یاد خواهد داد که چگونه محیط و رژیم غذایی مناسبی در اختیار گله تان قرار دهید بطوریکه مرغ ها قادر به تولید تخم هایی قوی و سالم بوده و اینکه چگونه این مشکل را قبل از آنکه تمامی گله را تحت تأثیر قرار دهد به سرعت متوقف نمایید.
متد 1: فراهم نمودن یک محیط سالم
از شکسته شدن تخم ها با ممانعت از ازدحام مرغ ها در لانه ها بکاهید. شما حداقل به یک لانه (36 سانتیمتر*26 سانتیمتر) به ازای هر 4 الی 5 مرغ نیاز دارید. تعداد بسیار کم لانه ها و یا لانه های کوچک می توانند باعث له شدن و شکستن تخم ها گشته و یا مرغ ها را مضطرب نموده و منجر به افزایش نوک زنی شوند. در این متد شما در واقع احتمال شکستن تخم ها را تا حد امکان کاهش می دهید تا مرغ ها فرصتی برای چشیدن طعم دلچسب آنان نداشته باشند!
لانه ها حداقل باید 61 سانتیمتر بالاتر از سطح زمین و 1.22 سانتیمتر دورتر از نشیمن گاه ها قرار بگیرند.
مرغ های کرچ نشین را (که اصرار دارند بر روی تخم های خود نشسته و از آنان جوجه کشی کنند) از لانه ها دور کنید تا فضای زیادی را در لانه ها اشغال ننموده و باعث افزایش ازدحام در سایر لانه ها نشوند.
طراحی لانه ها را طوری در نظر بگیرید که تخم ها پس از بلند شدن مرغ ها غلتیده و داخل یک طبق یا سینی بیفتند تا از نوک زنی مرغ ها یا راه رفتن شان بر روی تخم ها و شکسته شدنشان در امان بمانند.
لانه ها را در ناحیه ای تاریک و ساکت برپا نمایید. نورهای براق مرغ هایتان را مضطرب و عصبی نموده و نوک زنی را در آنان افزایش خواهد داد.
جعبه های لانه را در مکانی دور از ورودی سالن و تابش مستقیم نور آفتاب قرار داده و از نورهای براق استفاده نکنید. همچنین ممکن است لازم باشد که پنجره های شیروانی و یا پنجره های سالن را نیز بپوشانید تا محیط آسوده تری برای مرغ های تخمگذار فراهم کنید.
هرچیزی را که صدای بلند تولید و یا حرکات ناگهانی ایجاد و لذا مرغ ها را وحشت زده می کند می کند از محیط حذف کنید. اگر مرغ ها بترسند ممکن است هنگام فرار از لانه ها تخم ها را بطور تصادفی بشکنند.
کاهش منابع نور همچنین می تواند به حفظ یک دمای متعادل در سالن کمک کند. اگر هوای سالن خیلی گرم شود مرغ ها تندمزاج شده و بیشتر نوک زنی خواهند نمود.
کف لانه را به خوبی با چند سانت از مواد نرم و خشک مانند wheat straw بپوشانید تا تخم ها به هنگام افتادن به سطحی نرم و لطیف برخورد کنند. اگر بتوانید از شکسته شدن تصادفی تخم ها (با برخورد به یکدیگر و یا افتادن بر روی سطحی سخت جلوگیری کنید) مرغ ها فرصتی برای فهمیدن این که تخم ها چقدر خوشمزه هستند نخواهند داشت.
اگر تخمی داخل لانه شکست به سرعت قسمتی از لانه را که آلوده به تخم شده است دفع و با مواد جدید جایگزین نمایید.
اجازه ندهید که مرغ هایتان کسل و بی حوصله شوند. یک مرغ کسل بیشتر تمایل به نوک زنی خواهد داشت بنابراین لازم است که به اندازه ی کافی وسیله ی سرگرمی داشته باشد. برای آنان کلم بیاویزید تا با پریدن و نوک زدن به آن مشغول شده و همچنین فضای کافی برای راه رفتن و ورزش در اختیارشان قرار دهید.
سعی کنید برای مرغ ها محلی جهت تکاپو و بالارفتن یا پریدن از روی موانع مختلف (مانند کنده های درخت یا نشیمن گاه ها) فراهم نمایید. اگر به چیزی مانند این دسترسی ندارید یک نردبان یا تاب در آغل قرار دهید تا از آن بالا بروند.
مقداری علف خشک در اختیار پرندگان قرار دهید تا با چنگ زدن به آنان و زیر و رو کردنشان مشغول شوند.
متد 2: رفع کمبودهای موجود در جیره ی غذایی
جیره ی غذایی متعادل و مناسبی – شامل حداقل %16 پروتئین و حاوی مقادیر زیادی ویتامین و مواد معدنی – برای مرغ های تخمگذار فراهم کنید. غذای مورد نظر باید ویژه مرغ های تخمگذار و سرشار از چربی گیاهی و پروتئین ها باشد.
به یاد داشته باشید که نشاسته ی اضافی (ضایعات آشپزخانه ای و دانه جات) باید با پروتئین اضافی تکمیل شوند، در غیر اینصورت مقادیر پروتئین موجود در رژیم غذایی مرغان تخمگذار در سطح پایین تری قرار خواهد گرفت.
به غذای طیور مکمل های پروتئینی اضافه نمایید. اگر مرغ ها با کمبود کلسیم مواجه گردند قادر به تولید تخم هایی با پوسته ی قوی نخواهند بود. اگر پوسته ی تخم ها ضعیف بوده و به هنگام نشستن و یا راه رفتن مرغ ها بر رویشان ترک بخورند، مرغ به احتمال زیاد تخم شکسته شده را خواهد خورد و به محض اینکه متوجه گردد تخم هایش حاوی مقادیر بالایی از پروتئین و چربی ها است و اینکه پوسته ی تخم مقادیر کلسیم مورد نیاز او را تأمین می کند، عمداً شروع به شکستن و خوردن تخم ها خواهد نمود و سایر مرغ ها نیز با مشاهده ی این رفتار از او تقلید خواهند نمود!
پوسته های صدف خوراکی و سنگ آهک آسیاب شده منابع بسیار خوبی از پروتئین ها می باشند. به هر 45 کیلوگرم از غذای مصرفی مرغان تخمگذار، 1 کیلوگرم از این مواد اضافه نموده و یا با استفاده از این مکمل ها یک میان وعده برای مرغ ها فراهم کنید.
در صورت امکان به مدت چند روز، هر روز ظرفی از شیر کامل و تازه در اختیار پرندگان قرار دهید تا مصرف کلسیم در آنان را افزایش دهد.
از پوسته های تخم مرغ بعنوان منابع کلسیم برای مرغ هایتان استفاده نکنید؛ چرا که ممکن است مرغ ها از طریق دیدن و یا بوییدن پوسته ها آنها را تشخیص داده و خود شروع به خوردن پوسته ی تخم هایشان بکنند. اگر به ناچار از این روش استفاده می کنید پوسته ها را به ذرات بسیار ریز آسیاب کنید تا مرغ ها نتوانند آنها را تشخیص دهند.
ممکن است در طول فصول گرم سال متوجه شوید که تخم ها پوسته ی نرم تری دارند چرا که بدن مرغ ها در هوای گرم کلسیم را بطور مؤثر در خود نگه نمی دارد بنابراین لازم است مکمل های کلسیم مرغان تخمگذار را در طول فصول گرم سال افزایش دهید.
همواره مقادیر فراوانی آب در دسترس پرندگان قرار دهید. حتی اگر آنها از رژیم غذایی متعادل و سرشار از کلسیم برخوردار باشند کمبود آب می تواند باعث گردد که مرغ ها تخم ها را به دلیل وجود مایعات داخل آن بخورند. مرغ ها در مقایسه با اغلب پرندگان به مقادیر بیشتری آب نیاز دارند بنابراین همواره آب مصرفی آنان را چک نموده و اطمینان حاصل نمایید که مقادیر کافی آب تازه و تمیز برای نوشیدن در اختیار دارند.
می توانید یک مکمل ویتامینی به آب آشامیدنی مرغان تخمگذار اضافه نمایید تا به جذب کلسیم در بدن آنان کمک کنید.
متد 3: شکستن و توقف عادت
تا حد ممکن در اسرع وقت مرغ و یا مرغ های تخم خوار را تشخیص داده و از گله دور کنید. ممکن است قادر به دیدن پرندگان هنگام خوردن تخم هایشان نباشید اما اگر گله را به مدت چند روز تحت نظر قرار دهید خواهید توانست مرغ و یا مرغ های خاطی را تشخیص دهید!! وجود زرده ی تخم مرغ خشک شده بر روی منقار پرنده و یا سمتی از سر او، نشانه ای از تخم خواری او است! همچنین ممکن است مرغ های تخم خوار را در حال جستجوی لانه جهت یافتن تخم مرغ مشاهده نمایید.
مرغ تخم خوار را از سایر پرنده ها جدا کنید تا دیگر قادر به خوردن تخم های آنان نبوده و اینکه سایر پرندگان از او تقلید نکنند. بقیه گله را نیز زیر نظر بگیرید تا مطمئن شوید که این عادت متوقف شده است.
اگر خورده شدن تخم ها همچنان ادامه دارد به این معنی است که این رفتار در گله شیوع یافته و لذا باید به دنبال مرغ های تخم خوار دیگری نیز در گله باشید و در اسرع وقت آنان را از سایرین جدا کنید.
تا حد ممکن در اسرع وقت تخم ها را جمع آوری کنید. بیشتر مرغ ها قبل از ساعت 10 صبح تخم گذاری می کنند بنابراین هرچه سریع تر اقدام به جمع آوری تخم ها بکنید تا احتمال شکستن شان و این که مرغ ها به خوردنشان تشویق و تحریک شوند بسیار کمتر شود.
حداقل روزی 2 بار اقدام به جمع آوری تخم ها نمایید.
از تخم های ساختگی برای گول زدن مرغ ها استفاده کنید. این کار را می توانید با استفاده از یک توپ گلف، یک تخم مرغ اسباب بازی و … انجام دهید. تخم های واقعی را طبق روال همیشگی جمع آوری نموده و تخم های ساختگی را داخل لانه ها قرار دهید. وقتی که مرغ ها شروع به نوک زنی بر روی تخم های ساختگی بکنند متوجه خواهند شد که غیر قابل شکستن بوده و دیگر لذیذ و حاوی منابع غذایی مورد نیاز آنها نمی باشند و به این ترتیب به احتمال زیاد تلاش برای شکستن تخم های واقی را متوقف خواهند نمود.
اگر قادر به متوقف نمودن این رفتار نیستید، از عینک های مخصوص (جهت جلوگیری از نوک زنی) استفاده نموده و یا پرنده ی تخم خوار را از گله حذف نمایید.
متأسفانه اغلب اوقات در صورتی که این رفتار تبدیل به عادت گردد توقف آن کار بسیار مشکلی خواهد بود. اگر از تمامی روش های فوق استفاده نمودید و مرغ های تخم خوار همچنان به این رفتار وحشیانه پافشاری می کنند، ممکن است مجبور به استفاده از روشهای خشن تر مانند نوک چینی و یا سر بریدن پرنده ی مذکور باشید.